Thất Dã - Tổn Hại
Sự lý tiêu biểu của tượng Tổn
1 Thượng quái tượng trưng cho vui chúa ở trên cất giữ, đóng cửa kho (Cấn), hạ quái tượng trưng cho dân tình ở dưới khiếm khuyết, thiếu thốn, thất bác. Là hình ảnh thế thời đất đai ruộng đồng đầm trạch (Đoài) ngưng nghỉ (Cấn) bỏ hoang, dân tình thiếu hụt (Đoài) mà bên trên vua quan không đoái hoài xuống mà còn đóng cửa kho giữ chặc (Cấn) của cải lương thực ăn uống (Đoài), gây sự tổn thất mất mát cho dân ngày trầm trọng.
Tổn: cứu đói, cứu nghèo, cứu tế, phát chẩn, hội từ thiện, công tác xã hội, hao tốn, hao hớt, hao hụt, hao mòn, hư hao, hao quá, bù lỗ, thua lỗ, tổn hại, thiệt hại, tai hại, tổn thất, mất mùa, thiệt thòi, thua thiệt, thua lỗ, mất mát, khuyết mẻ, hao tiền tốn của, tốn cơm tốn gạo,…
2 Trong Quẻ Tổn hào Dương ngôi 06 được cống lên từ ngôi 03, có nghĩa trước đây là Quẻ Địa Thiên Thái thì dân tình và vua quan hiểu biết hanh thông nhau, thiên hạ thái bình dân tình no đủ, rồi đến lúc thời cuộc biến đổi bên trên vua quan thu xâu thuế nặng và bắt dân tình cống các món ngon vật quý lên trên như hình ảnh của Dương 03 đưa lên trên cao nhất thượng đỉnh ở hào 06 gây sự mất mát tổn thất cho phần dưới (Đoài), vậy Tổn có nghĩa là dâng cống nạp món ngon vật lạ gây tổn thất tiền tài của tài lộc của dân…
3 Cấn là che đậy, giữ gìn bảo bọc (Cấn) sự khuyết mẻ gãy đổ (Đoài) là hình ảnh của việc hư hao ngầm hại từ bên trong nên gọi là “phòng nhân ám toán chi tượng” là đề phòng có sự mưu tính ngầm hại
4 Cấn là ngăn giữ, ngăn cấm (Cấn), lời nói ngôn ngữ (Đoài) là hình ảnh của sự bị á khẩu, không nói được, là tình trạng bị cấm khẩu không nói được thì coi như hao mất hao tổn một phần
trong sự giao tiếp…
5 Trong Quẻ Tổn có nghĩa là “Tổn hao” tức là hao mất khuyết lở những cái đã có.
6 Người đẹp (Đoài) ở trong cung cấm, bị bịt mặt (Cấn). người đẹpphòng không chiếc bóng, cái đẹp có cũng như không, sắc đẹp tàn phai (Tổn).
Tổn: héo tàn, héo úa, phai tàn, phai nhạt, lợt lạt,
lạnh nhạt, lãng quên, thương tổn, hại đẹp, hại cái mê đẹp, hại vì
mê đẹp, dại gái, dại trai,..Dại để vui, vui để tổn, tổn để tàn lụi,…
7 Bên trên cấm đoán (Thượng Cấn) tự do ngôn luận bên dưới (Hạ Đoài).
Tổn: kiểm duyệt, cắt xén, cắt bớt, bụm miệng lại, bịt niệng lại, cấm nói, cấm đoán, ăn chận, ăn bớt, ăn chia, ăn xén,
chia rẽ, vô bổ, vô ích, dài lưng tốn vải, ăn (Đoài) no lại nằm (Cấn). khao khát là mầm mống sinh ra nhu cầu, nhu cầu càng nhiều thì càng bị tổn, đại tổn, chính là nhu cầu là mũi tên ngầm độc hại.
8 Ao đầm (Đoài) ở dưới chân núi, hang động, hầm mỏ (Cấn) đầy lam sơn chướng khí, dẫy đầy độc hại.
Tổn: ô nhiễm, thuốc độc, chất độc, thuốc trừ sâu, thuốc gây mê, thuốc lá, thuốc độc, ác độc, thiên tai, đại họa, hư mốc, họa vô đơn chí,…
Sự lý của Tổn trong thiên nhiên và xã hội loài người
- rời Đất có Đạo hiếu sinh ắt có Đạo hiếu sát, có sinh ắt có duyệt, có vẹn thì có hao tổn.
- Mọi vật sinh ra rồi có sự mất đi.
- Hễ có cầu (Tổn) thì có cung (Ích)
- Người mua lỗ (Tổn), người bán lời (Ích). Thỉnh thoảng người bán lỗ người mua lời.
- Có nguyên vẹn (Ích) thì có sứt mẻ (Tổn). có lợi (Ích) ắt có hại (Tổn). Có mơn trớn vuốt ve, có giận hờn khinh ghét (Tổn)
- Trời sáng thì tối bị Tổn, Trời tối thì sáng bị Tổn.
- Hễ có nhu cầu là có bị Tổn: trong nhà mà đầy đủ nhu cầu tiện nghi cao cấp thì càng tổn nhiều.
- Vô sản thì vô tổn
- Cần cái gì thì có ưu tư phiền não cái đó (Tổn), lao tâm khổ trí cái đó là tổn.
- Trong đời sống thiên nhiên vạn vật đều có gây tổn hại cho nhau và có mang lợi ít cho nhau…
- Nhờ có sự hao tổn mất mát thì mới có cái sinh cái mới, chẳng lẽ cứ xài hoài mà khôn hư có hao mất thì mới có cái mới xuất hiện.
- Sức khỏe con người cũng có lúc hao tổn bệnh tật
- Nhờ có Tổn thì mọi sự đau khổ buồn phiền mới tổn, mới mất, mới hết.
- Sự đời có tổn thì có lợi, có lợi thì có tổn.
- Vậy tổn có lợi hay có hại?
- Có lợi và cả có hại.
- Lợi cho cái hại và hại cho cái lợi
- Tổn và Ích là mất và có chúng tồn tại song song
- Nhờ Tổn mà bọn ác, tà đạo, bất nghĩa phải hết thời để thiên hạ bình an, cũng vì Tổn mà chính nghĩa, nhân nghĩa, quân tử cũng phải đến vận suy tàn theo biến chuyển của Dịch Lý: thịnh rồi suy, suy rồi thịnh. như có cái khôn là mất cái ngu, mất cái khôn là có cái ngu vậy…
- Mọi thiên tai (bão lụt, hạn hán, núi lửa…) gây sự tổn hại loài người. thật sự là Trời Đất đang quân bình sinh hóa mới tồn tại được.
- Con người mà không chịu tốn công, tốn sức (Tổn) để mà học hành, tu nhân, tích đức, nghĩa là từ chối Đạo Tổn. Chỉ nằm chờ xung rụng thì cũng chính con người đó sẽ bị tổn thất nặng nề
Tâm tính
Tổn có 02 mặt tích cực và tiêu cực
- Là người nghĩ đến sự hao tổn mất mát nên có tính hay phòng bị, phòng ngừa, chuẩn bị mà đem lại sự an toàn, bình an…
- Là người có tính phá hoại, gây sự mất mát hư hao, thiếu tính xây dựng, người có tinh thần thiếu tự tin, nhút nhát, sức khỏe yếu kém…
Ngành nghề
Các ngành nghề có liên quan đến sự tổn thất, mất mát, đau ốm, bệnh hoạn…như bác sỹ, dược sỹ, thuốc men, sửa chữa, bảo hành, bảo hiểm, PCCC, vũ khí, hớt tóc, tỉa cây, các ngành giết mổ, khai thác núi đá, các loại thuốc trừ sâu độc hại, ma túy, á phiện, thuốc mê…
Thời vận
- Là thời của sự hao tổn mất mát cần phải kiểm tra chỉnh đốn, cần tiết kiệm, giảm chế chi tiêu để giữ vững và tồn tại.
- Phòng nhân ám toán Chi Tượng là cần phải đề phòng sự hao hụt mưu toan từ bên trong. Thời vận của tiểu nhân đắc lợi lộng hành phá hoại đất nước xã hội.
- Cần nghĩ đến sự thất bại mà cẩn thận và chuẩn bị tốt ở hiện tại. cũng như nghĩ đến những người đang thiếu kém may mắn mà mở lòng từ thiện bố thí, tuy có tổn hao nhưng sẽ ích lợi trong âm đức về sau…
Ca dao
“Chồng khôn thì nổi cơ đồ
Chồng dại luống tổn công phu nặng mình.”
“Cha mẹ ngoảnh đi, thì con dại
Cha mẹ ngoảnh lại, thì con khôn”
“Trời sinh cái cực mần chi
Bán thì nó được, cho thi không ai xin”
“ Của trời, trời lại lấy đi
Giương hai con mắt làm chi được trời”
“Em mà ăn ở hai lòng
Trời tru đất diệt không mong thấy chàng”
Ý nghĩa đối đãi tượng Tổn - Ích : phép quay trục
TỔN
SƠN TRẠCH TỔN: Thất dã. TỔN HẠI. Tổn thất, hao mất, thua thiệt, bớt kém, bớt phần dưới cho phần trên là tổn hại. Phòng nhân ám toán chi tượng: Tượng đề phòng sự ngầm hại, hao tổn.
ÍCH
Ích dã. TIẾN ÍCH. Thêm được lợi, giúp dùm, tiếng dội xa, vượt lên, phóng mình tới. Hồng hộc xung tiêu chi tượng: tượng chim Hồng chim Hộc bay qua mây mù; vọt đi, bay đi, thêm lợi, thêm lên, lấn tới.
 |  |
|---|---|
Hao tổn | Lợi ích |
Héo úa | Tươi tắn |
Gầy ốm | Khỏe mạnh |
Tốt xuống | Vọt lên |
Nhào xuống | Phóng lên |
Mất | Có |
Ngầm hại | Thuận lợi |
Lỗ | Lời |
| |
|---|---|
Xấu | Đẹp |
Thi rớt | Thi đậu |
Buồn lo | Vui mừng |
Khuyết lỡ | Dư trội |
Suy nhược | Sung sức |
Thời suy | Thời thịnh |
Suy tàn | Thịnh vượng |
Thất bại | Thành đạt |
| |
|---|---|
Túng thiếu | Dư thừa |
Hụt | Thừa |
Thiếu hụt | Dư thừa |
Thuốc trừ sâu | Phân bón |
Chia sẽ | Đoàn kết |
Thù địch | Đồng chí |
Ý nghĩa đối đãi tượng Tổn - Hàm : phép biến hào và hoán vị
TỔN
SƠN TRẠCH TỔN: Thất dã. TỔN HẠI. Tổn thất, hao mất, thua thiệt, bớt kém, bớt phần dưới cho phần trên là tổn hại. Phòng nhân ám toán chi tượng: Tượng đề phòng sự ngầm hại, hao tổn.
HÀM
Cảm dã. THỤ CẢM. Cảm xúc, cảm ứng, thọ nhận, nghe thấy, nghĩ đến, xúc động. Nam nữ giao cảm chi Tượng: Tượng nam nữ có tình ý; nhạy cảm, nhận biết.
|  |
|---|---|
Xuất ra | Nhập vào |
Ghét, xấu | Thương, đẹp |
Thất tình | Có tình duyên |
Thô kệch | Duyên dáng |
Vô duyên | Có duyên |
Gay gắt | Mềm mõng |
Giận hờn | Thương nhớ |
| |
|---|---|
Tổn thương | Xoa dịu |
Gây gỗ | Ve vãn |
Nhẫn tâm | Cảm thương |
Xích mích | Làm hòa |
Thù | Thân |
Chán | Nhớ |
– | – |
| |
|---|---|
Nói xấu | Nói tốt |
Ngờ vực | Tin tưởng |
Con dao | Cái bào |
Trọc, ngọt | Thanh, mài |
Phân rã | Găn kết |
Mặt rỗ | Mặt láng |
– | – |
– | – |
Biến thông
 |  |  |  |
|---|---|---|---|
TỔN | DI | KHUỂ | LÂM |
SƠN TRẠCH TỔN: Thất dã. TỔN HẠI. Tổn thất, hao mất, thua thiệt, bớt kém, bớt phần dưới cho phần trên là tổn hại. Phòng nhân ám toán chi tượng: Tượng đề phòng sự ngầm hại, hao tổn. | SƠN LÔI DI: Dưỡng dã. DUNG DƯỠNG. Chăm lo, tu bổ, càng thêm, ăn uống, bổ dưỡng, bồi dưỡng, ví như Trời nuôi uôn
vật, Thánh nhân nuôi người. Phi long nhập uyên chi tượng: Tượng rồng vào vực nghỉ ngơi; ý nuôi dưỡng, chờ đợi. | HỎA TRẠCH KHUỂ: Quai dã. HỔ TRỢ. Trái lìa, lìa xa, hai bên lợi dụng lẫn nhau, cơ biến quai xảo, như cung tên, súng đạn. Hồ giả hổ oai chi tượng tượng con hồ nhờ oai con hổ; nhờ, mượn sức, ra oai, giả tạo, lỡ việc, dở dang,… | ĐỊA TRẠCH LÂM: Đại dã. BAO QUẢN. Lớn lên, việc lớn, cha nuôi, vú nuôi, giáo học, nhà sư, kẻ cả, dạy dân, nhà thầu, giáng lâm, giáng hạ. Quân tử dĩ giáo tư chi tượng: Tượng người quân tử dạy dân, che chở bảo bọc dân vô bờ bến; thầy, chủ nhà, giám đốc, học. |
Mất | Nuôi ăn, ở | Hổ trợ, gỉa tạo | Học, chủ |
Hao | Thực phẩm | Lợi dụng | Giám đốc, lớn |
Cắt giảm | Lương thức | Súng ống | Giáo viên |
Tiểu nhân làm hại | Ở trong nhà, công ty | Lợi dụng | Giám đốc |
Mòn | Nuôi | Lợi dụng, mượn | Đầu |
Bệnh | Thùng gạo | Giả tạo, hổ trợ | Nuôi dạy |
Hết gạo | Giưa, phòng ăn, phòng ngủ | Phòng khách | Phòng lớn |
Bể, hư, khuyết, mẻ | Bao tử, bụng | Tay chân | Đầu |
Tai nạn | Phần ăn | Giả tạo, súng | chủ, chúa |
Lủng lổ | Thực phẩm | Cần câu | nhiều, cả đời |
Cống hiến | Bao, lu, hủ | Công ty | Thầy, người lớn |
Bố thí | Có ăn | Giả | Thắng |
Nhịn | Phòng ăn, phòng ngủ | Thời loạn | Phó Giám Đốc |
Câu sấm
TỔN - DI
- Mất ăn
- Phế liệu có ăn
- Chịu thiệt thì có ăn
- Cắt bỏ nuôi dưỡng
- ít ăn, bệnh ăn uống
- Khó ngủ
TỔN - KHUỂ
- Mất mát do lợi dụng
- Đồ hư, cũ, mua bán
- Thiệt do lợi dụng
- Thời thua thiệt hổ trợ
- Thua khi hổ trợ
TỔN - LÂM
- Thầy bệnh
- Thầy mất
- Thầy hiểu biết ít
- Thầy dạy ít
- Thầy ít học